శివానంద లహరి – ౨౧వ శ్లోకము, తాత్పర్యము.

(శివానంద లహరి-21) – శ్రీ శంకరాచార్య విరచితము.

ధృతిస్తమ్భాధారాం దృఢగుణ-నిబద్ధాం సగమనాం

విచిత్రాం పద్మాఢ్యాం ప్రతిదివస-సన్మార్గ ఘటితామ్ |

స్మరారే ! మ చ్చేతః-స్ఫుటపటకుటీం ప్రాప్య విశదాం

జయ స్వామిన్ ! శక్త్యా సహ శివ – గణైః సేవిత విభో || (౨౧)

ఓ మన్మథవిజేతా! శివగణములచే సేవింపబడు ప్రభూ ! నా చిత్తము –  ధైర్యమనే స్తంభములను ఆధారముగా కలిగినదియును; సుగుణములనే గట్టి త్రాళ్ళతో కట్టబడినదియును; చలించునదియును; విచిత్రమైనదియును; కమలములతో నిండినదియును; ప్రతిరోజూ సన్మార్గమునకు మళ్ళింపబడునదియునై యున్నది. నా చిత్తమనే యీ విశదమైన స్పష్టమైన పటకుటీరంలోనికి శక్తి (అంబ)తో సహా ప్రవేశించి, జయము నందుము స్వామీ !

శ్రీ శంకరాచార్య కృత స్తోత్రరత్న మకుటాలు !

 

శ్రీ ఆది శంకరాచార్య కృత స్తోత్రరత్న మకుటాలు :

15-05-2013 బుధవారంనాడు శంకర జయంతిని భారతదేశమంతటా భక్తిశ్రద్ధలతో జరుపుకున్నారు. కర్మ-భక్తి-జ్ఞాన మార్గాలు మూడింటినీ సమన్వయ పరచి, ప్రతి భారతీయునికే గాక, ప్రతి మానవునకు గూడ – ఆధ్యాత్మిక ప్రగతికి వలసిన సాధనా సామగ్రిని అందించిన అపర శంకరుడు ఆయన ! అందుకే ఆయన జగద్గురువు !

శ్రీ శంకరాచార్య స్తోత్రములలో ఏదో ఒకటి చదవని భక్తులూ లేరు, అవి వినపడని దేవాలయాలూ లేవు ! అందరు దేవతలపైనా అంతటి కమనీయమైన స్తోత్రములను రచించారు ఆయన.

సాహిత్యపరంగానూ, శబ్ద(లయ)పరంగానూ, భక్తిభావపరంగానూ, కవితా సౌందర్యపరంగానూ కూడా ఆ స్తోత్రరత్నములకు సాటి లేవు. అవి వేద -మంత్ర సదృశాలు !

పాటలకు పల్లవి వలె, స్తోత్రములో కూడ, కొన్ని శ్లోకాలలో ఒకే పాదం పునరావృత్తం అవుతూంటే, వాటిని ఆ స్తోత్ర  “మకుటాలు”  అంటారు. అవి భావనకు, ధ్యానానికి, ఇష్టదేవతతో అనుసంధానానికి – ఎంతో ఉపయోగ పడతాయి. తరచుగా తలచుకుంటూ ఉండటానికి అత్యంత అనుకూలంగా ఉంతాయి. నామస్మరణకే గాక, రూపస్మరణకు, భావస్మరణకు గూడ చాలా ఉపయుక్తాలు !

ఎవరి నోటికి, మనసుకు సౌకర్యంగా, సంతృప్తిగా నున్న మకుటాన్ని – వారి వారి ఇష్టదేవతకు సంబంధించిన మకుటాన్ని – ఎంచుకుని, ఔదల దాలిస్తే, కృతార్థులం అవుతాము !

అలాంటి స్తోత్రరత్న-మకుటాలను శిరసున దాల్చేందుకు, పాఠకలోకానికి అందించ గలగటం నా అదృష్టంగా భావిస్తున్నాను !

******************************************************

గణాధీశ మీశాన-సూనుం తమీడే ||   (గణేశభుజఙ్గమ్)

మనశ్చే న్నలగ్నం గురో రంఘ్రిపద్మే –

తతః కిం తతః కిం తతః కిం తతః కిమ్ |  (గుర్వష్టకమ్)

తస్మై శ్రీ గురుమూర్తయే నమ ఇదం శ్రీ దక్షిణా మూర్తయే || (దక్షిణామూర్తి స్తోత్రమ్)

తం ప్రత్యఞ్చం దక్షిణవక్త్రం కలయామి ||   (దక్షిణామూర్తి వర్ణమాలా స్తోత్రం)

సామ్బ సదాశివ శంభో శంకర శరణం మే తవ చరణయుగమ్ ||  (శివ)సువర్ణమాలా స్తుతిః)

తస్మిన్మే హృదయం సుఖేన రమతాం సామ్బే పరబ్రహ్మణి ||  (సాంబ)దశశ్లోకీ స్తుతిః)

సంసార-దుఃఖ గహనా జ్జగదీశ రక్ష ||    (శివ నామావళ్యష్టకమ్)

తస్మై “న“కారాయ నమః శివాయ ||(“న,మ,శి,వ,య” కారాయ)(శివపఞ్చాక్షర స్తోత్రమ్)

పాలయాధునా దయాలవాల తే నమః శివాయ | (శివ పంచాక్షర నక్షత్రమాలా స్తోత్రమ్)

దానవాంధకార చండభానవే నమః శివాయ | (శివ పంచాక్షర నక్షత్రమాలా స్తోత్రమ్)

సర్వ మన్మనోజ భంగ దాయినే నమః శివాయ | (శివ పంచాక్షర నక్షత్రమాలా స్తోత్రమ్)

కష్ట నాశనాయ లోక జిష్ణవే నమః శివాయ | (శివ పంచాక్షర నక్షత్రమాలా స్తోత్రమ్)

క్షన్తవ్యో మే2పరాధః శివ శివ శివ భోః శ్రీ మహాదేవ శంభో || (శివాపరాధ క్షమాపణ స్తోత్రమ్)

నమో నమః శఙ్కర పార్వతీభ్యామ్ ||  (ఉమామహేశ్వర స్తోత్రమ్)

నమః శివాయై చ నమః శివాయ |  (అర్ధ నారీశ్వర స్తోత్రమ్)

గౌరీ మంబా మంబురుహాక్షీ మహ మీడే |   (గౌరీ దశకమ్)

త్రిలోచన కుటుంబినీం త్రిపుర సుందరీ మాశ్రయే |  (త్రిపుర సుందర్యష్టకమ్ )

భిక్షాం దేహి కృపావలంబన కరీ మాతాన్నపూర్ణేశ్వరీ |  (అన్నపూర్ణా స్తుతిః)

శ్రీశైల స్థల వాసినీం భగవతీం శ్రీ మాతరం భావయే | (భ్రమరాంబాష్టకమ్)

మీనాక్షీం ప్రణతో2స్మి సంతత మహం కారుణ్య వారాంనిధిమ్ | (మీనాక్షీ పంచరత్నమ్)

మధ్యాహ్నే మలయధ్వజాధిప నుతే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

మాతః పూర్ణ సుధా రసార్ద్ర హృదయే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

మద్దారిద్ర్య భుజంగ గారుడ ఖగే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

ముద్రారాధిత దేవతే మునినుతే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

మంత్రారాధిత దేవతే మునినుతే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

మద్విద్యే మదభీష్ట కల్పలతికే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

పూర్ణే పూర్ణకళాభిరామ వదనే మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

సర్వైశ్యర్యమయీ సదాశివమయీ మాం పాహి మీనాంబికే | (మీనాక్షీ స్తోత్రమ్)

ఫాలభూ తిలక లోచనాం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

ఇందిరా రమణ సోదరీం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

మారవైరి సహచారిణీం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

చారుచంద్ర రవిలోచనాం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

మణ్డలాంత మణిదీపికాం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

వారణాంత ముఖ పారణాం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

పద్మినీం ప్రణవ రూపిణీం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

మాతృకాం త్రిపుర సుందరీం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

కాళికా మఖిల నాయికాం – మనసి భావయామి పరదేవతామ్ |(నవరత్న మాలికా స్తోత్రమ్)

తం సంసార ధ్వాంత వినాశం హరిమీడే |  (హరిస్తుతిః)

లక్ష్మీనృసింహ మమ దేహి కరావలంబమ్ | (లక్ష్మీనృసింహ కరుణారస స్తోత్రమ్)

చేతో భృంగ భ్రమసి వృథా భవ-మరుభూమౌ విరసాయాం –

భజ భజ లక్ష్మీ నరసింహానఘ పద సరసిజ మకరందమ్ | (లక్ష్మీనృసింహ పంచరత్నమ్)

శరణ్యో లోకేశో మమ భవతు కృష్ణో2క్షి-విషయః |   (కృష్ణాష్టకమ్)

జగన్నాథః స్వామీ నయన-పథగామీ భవతు మే |   (జగన్నాథాష్టకమ్)

పరబ్రహ్మ లింగం భజే పాండురంగమ్  |  (పాండురంగాష్టకమ్)

భజ గోవిందం భజ గోవిందం భజ గోవిందం మూఢమతే |   (మోహముద్గరః)

క్ష్మామా నాథ మనాథం ప్రణమత గోవిందం పరమానందమ్ |  (గోవిందాష్టకమ్)

కాలత్రయ గతిహేతుం ప్రణమత గోవిందం పరమానందమ్ |    (గోవిందాష్టకమ్)

భజే శారదాంబా మజస్రం మదంబామ్ |  (శారదా భుజంగ ప్రయాతాష్టకమ్)

కాశికా పురాధినాథ కాలభైరవం భజే |  (కాలభైరవాష్టకమ్)

సా కాశికా2హం నిజబోధ రూపా |  (కాశీ పంచకమ్)

ధునోతు నో మనో మలం కలింద నందినీ సదా |  (యమునాష్టకమ్)

జయ యమునే జయ భీతి నివారిణి సంకట నాశిని పావయ మామ్ | (యమునాష్టకమ్)

త్వదీయ పాద పంకజం నమామి దేవి నర్మదే |  (నర్మదాష్టకమ్)

శ్రీ ఆంజనేయ దండక ప్రాశస్త్యం, ప్రయోజనం :

శ్రీరామ

శ్రీ ఆంజనేయ దండక ప్రాశస్త్యం, ప్రయోజనం :

శ్రీ ఆంజనేయ దండకం తెలుగునాట చాలా తరాలనుండి ప్రాచుర్యంలో ఉన్నది.
ఆంజనేయస్వామివారి మహిమ, సుగుణాలు, సాధించిన ఘనకార్యాలు, రక్షణ, అనుగ్రహం
మొ.వన్నీ ఈ దండకంలో పొందుపర్చబడ్డాయి.

ఇందులో సంస్కృత పదాలు పొదగబడటంవల్ల శబ్దశక్తి, మంత్రశక్తి కలిగి ఉంది.
తెలుగుభాషలో క్రియాపదాలు, వాక్యాలు ఉండటంవల్ల- చదువుతూండగానే (వింటూండగానే)
వెంటనే అర్థమవుతూ, భావశక్తి కూడా కలిగి ఉంది. అందువల్లనే ఈ దండకం శ్రద్ధగా
పారాయణ చేసినవారికి కోరిన కోర్కెలు తీర్చటంలో చాలా ప్రభావశాలిగా ఉన్నది.

భారతదేశంలోని ఏ ప్రాంతంవారికయినా – ఆధ్యాత్మిక, దైవభక్తిక విషయ పరిజ్ఞానం కలగాలన్నా,
సాధనలో పురోగతి కావాలన్నా కూడా – మహర్షుల బోధనలే అధారం ! వారు అందరూ
సంస్కృతభాష (The Most Refined Language ) లోనే రచనలు, బోధనలు చేశారు.
మూలం(Original Work in Original Language )లో చదువుకోగలగటం, ఒక గొప్ప వరం !

అది అందరికీ సాధ్యం అయ్యేది కాదు. కాబట్టి తమ తమ మాతృభాషలలో ఉన్న వ్యాఖ్యానంతో /
అనువాదంతో కలిపి చదువుకోవటం అనేది Next Best !
“యదేవ విద్యయా కరోతి తదేవ వీర్యవత్తరం భవతి ” – అంటే, “అర్థం, భావం తెలుసుకుని చేసిన
సాధనలు ఎక్కువ శక్తిమంతములుగా, ఫలదాయకములుగా ఉంటాయి” అని అర్థం.
మాతృభాషలో చదివిన, విన్న విషయాలు, భావాలు అత్యధిక శాతం అర్థమౌతాయని అందరికీ
తెలిసిన విషయమే గదా !

అలాంటి రచనలు తమ మాతృభాషలో చేయబడియుండనప్పుడు, ఏ ఇతర
భారతీయ భాషలోనైనా పరవా లేదు. ఎందుకంటే, భారతదేశంలో ఉద్భవించిన భాషలు
అన్నింటిలోనూ కూడా, భారతీయాత్మను, సంస్కృతిని దర్శింపజేయగల పదజాలం, సామర్థ్యం
సహజంగానే ఉన్నాయి ! విదేశీ భాషలకు ఆ సౌలభ్యం చాలా తక్కువ.

అందువల్లనే, ఈ దండకం పారాయణ – తులసీదాసకృత హనుమాన్ చాలీసా లోని ప్రతిపద
భావార్థం తెలియనివారు చేసే చాలీసా పారాయణకంటె – ఏమాత్రం తక్కువ కాదు.

ముఖ్యంగా బాలురకు ఈ దండకమును కంఠస్థం చేయిస్తే, కనీసం వారు చదువుకోగలిగిన
పరిస్థితి కలిగించ గలిగితే, ఇక వారికి దైవసంబంధమైన రక్షణ సంపూర్ణంగా కలిగించినట్లే
నిశ్చింతగా ఉండవచ్చును !

ఆదర్శప్రాయమైన సకల సద్గుణాలూ, వ్యక్తిత్వమూ కలిగిన,
భక్తుడూ, దేవుడూ కూడ తానే అయిన,
మహా శక్తిమంతుడయిన హనుమంతుని అనుగ్రహ రక్షణ వలయంలో
మన పిల్లలను ఉంచటంకంటె వారికి మనం చేయగల మహోపకారం ఏముంటుంది ? !

NOTE : Please click on the title ” KAMTHASTHA BHAARATHI” at the top of this Post, to get a full view of the side-bar. Then click on “Sri Anjaneya dandakam” page in the side-bar,
to get a full view of the Text.